Dit artikel – onderdeel van een project om de geschiedenis van 40 jaar duurzaam uitgaand toerisme in Nederland vast te leggen – maakt de balans op hoe de reisorganisaties, overheden, maatschappelijke organisaties en onderwijs en wetenschap zich tussen 1980 en 2020 – veelal gezamenlijk en met soms met meer, soms met minder succes – hebben gebogen op de mogelijkheden tot verduurzaming van de toeristische sector. Het artikel concludeert dat de afgelopen 40 jaar ons heeft geleerd dat samenwerking tussen verschillende partijen (reisorganisatoren, overheden, ngo’s, kennisinstellingen) essentieel is voor verduurzaming van de sector. Deze samenwerking heeft geleid tot bewustwording en agendering van en veel informatie over hoe toerisme moet omgaan met vraagstukken op het gebied van bijvoorbeeld dierenwelzijn, de seksuele exploitatie van kinderen in toerisme, plastic, water- en energiegebruik, CO2 uitstoot of armoedebestrijding. Maar ondanks alle goede bedoelingen is in de laatste 15 jaar vooral sprake geweest van kortlopende projecten die door gebrek aan financiering vanuit de toeristische sector en een terugtrekkende overheid een vroege dood stierven en van vormen van symptoombestrijding die meer structurelere oplossingen uit het zicht houden. Systeemveranderingen van binnenuit zijn dan ook voorlopig niet te verwachten.